Katolickie Stowarzyszenie Oświatowe ZSK Ogólnokształcąca
Szkoła
Sztuk Pięknych
X Katolickie
Liceum
Sztuk Plastycznych
Katolickie
Liceum
Ogólnokształcące
Ogólnokształcąca
Szkoła Muzyczna
II stopnia
X
 

 

od dnia: do dnia:

Warsztaty z Prof. Valentino Montanari

Warsztaty z prof. Valentino Montanari- Marina di Romea Włochy

 

Pierwszy dzień- część teoretyczna

 

Najpierw należy przygotować grunt (bazę). Jeżeli robi się na świeżym murze, to na to daje się cienką zaprawę wapienną, a później nakładana jest farba na mokry tynk.. Najlepszy podkład to mur wykonany z cegieł. Na murze pierwsza warstwa tynkowa powinna wynosić około 3 cm ( ARRICCIO)

 

Arriccio to podłoże właściwe pod fresk. Nakłada się go zawsze na mokrą ścianę, bo sucha ściana zawsze wciąga wodę. Aby wzmocnić tynk ,dodawano np. włókno lniane.

 

Skład zaprawy :

·         wapno

·         piasek rzeczny (nigdy morski)

·         dodawano tez pył z lawy wulkanicznej i naturalny cement. Tam, gdzie brakowało pyłu marmurowego  czy wulkanicznego, mielono cegły.

 

Proporcje:

·         cement- 1 miarka

·         wapno- 2-3 miarki

·         piasek – 2 miarki

·         pył marmurowy – 2 miarki, ale nie musi być

·         woda

 

Piasek nie może być bardzo miałki. Piasek i pył zapobiegają pęknięciom.

 

 

Drugi dzień (wtorek)

1.                  Obrabianie boków płytki, aby była równa i gładka. Najlepiej to robić od razu, wtedy jest mniej pracy z czyszczeniem. Idealna temperatura dla robienia fresków to 15-25 stopni Celsjusza

2.                  Intonachino- wierzchnia warstwa, wysycha w 2-3 godz., dlatego w tym czasie należy nałożyć farbę.

3.                  Strefa cienia- maskowała przejścia między „dniówkami”

4.                  „dniówka”- powierzchnia fresku, którą można wykonać w ciągu 2-3 godzin

5.      SYNOPIA- projekt fresku zrobiony bezpośrednio na pierwszej warstwie, czyli tynku.( Nazwa pochodzi od miasta, wokół którego  są ziemie koloru czerwonego)

 

I szkic- wykonywany węglem (łatwo było wymyć w razie pomyłki)

II szkic malowano kolorem żółtym (żółć werońska- od Werony)- tym kolorem podkreślano głównie linie

III szkic – dodanie koloru czerwonego, czyli synopii.

Dobrzy artyści od razu malowali synopią

 

Kolory: w różny sposób zachowują się na intonachino. Jedne się „spalają”, czyli znikają, neutralizują, np. niebieski jest bardzo słaby, natomiast żółty i kolory ciemne są bardzo mocne i nie trzeba ich dużo dodawać.

 

Nanoszenie kolorów :

1.                  moczymy pędzel w wodzie

2.                  nabieramy kolor

3.                  gęstość koloru- nie może być zbyt gęsty ani zbyt wodnisty, powinna być „papka”

 

Gdy pomylimy kolor, możemy:

a)      wymyć pędzlem zamoczonym w czystej wodzie ( ale tylko można tak robić na dole obrazu)

b)      usunąć intonachino, nałożyć nowe i malować.

 

Najlepsza grubość intonachino- to 2-3 mm.

 

INTONACHINO

Rozprowadzając intonachino na arriccio, należy bardzo mocno naciskać, by nie odeszło od podłoża

Proporcje składników do wykonania intonachino:

 

·         3 miarki piasku

·         2 miarki wapna

·         1 miarka pyłu marmurowego

 

PRZENOSZENIE PROJEKTU NA INTONACHINO:

 

Mocno nacisnąć pochylonym ołówkiem, rozpocząć od obramowania i sprawdzić, czy dostatecznie dobrze widać ( nie można przesuwać kartki i trzeba robić szybko, by nie namokła kartka. Potem robić kolejne kreski.

·         o zrobieniu szkicu, przekłada się go na sztalugi i bierze się kolory

·         potrzebna jest czysta woda i paletka do rozrabiania kolorów

 

Przygotować kolory tła z kopii ( spróbować odtworzyć fresk taki,  jaki był w oryginale, nawet jeśli teraz tych kolorów już nie ma). Zaczynamy od kolorów jasnych, a potem przechodzimy do ciemnych. Należy pamiętać o tym ,że jeśli jakiś fragment zaczniemy, to musimy go skończyć, albo trzeba podzielić na „dniówki”. Najlepiej pociągać zdecydowanym ruchem pędzla, nakładać jedną warstwę farby, bo wtedy jest szansa na „efekt błyszczenia” i kolory nie będą się oddzielać.

Większe powierzchnie malować szerszymi pędzlami. Koloru należy rozrobić dostatecznie dużo, by nie zabrakło, jeśli trzeba będzie poprawić. Nigdy nie uda się odtworzyć takiego samego rozrobionego koloru. Nakładać dużo farby, bo kolory się wchłaniają i bledną.

 

AUREOLE należy robić w następujący sposób: podzielić aureolę na kilka części, potem te części na pół, i dalej na pół itd. Wtedy robi się prawidłowy kąt nachylenia promieni w aureoli (zawsze do środka twarzy)

 

Po skończeniu fresku białą część (ramę) przemywamy pędzlem zamoczonym w wodzie, w ten sposób  traktujemy też boki płytki.

Należy dbać o odpowiednią grubość intonachino, bo tylko wtedy są odpowiednie kolory. Gdy inonachino jest za grube, to kolory są wyblakłe.

 

Trzeci dzień

 

TECHNIKA SPOLVERINO ( napylanie, zaznaczanie pyłem węglowym, „przeprócha”

 

Spoverino polega na tym ,że na szkicu na liniach głównych co 1 cm robi się dziurki. W ten sposób wyznacza się główne linie rysunku . Na szkicu należy zrobić dziurki z jednej strony, potem odwrócić kartkę i zrobić to samo z drugiej strony. Kartkę ze szkicem umieszczamy na intonachino. Węglem startym na pył umieszczonym w tamponie, uderzamy w te dziury, aby przeniknął w nie węgiel, tworząc kontury.

Najlepszy węgiel to węgiel drzewny, ale robiony z winnej latorośli, z drzewa brzoskwini lub z drzewa kasztana. Narzędzie do dziurkowania zrobić w ten sposób, że w korek wbić gwóźdź. Natomiast węgiel wsypujemy na talerz, wsypujemy do szmatki i tym uderzamy w arriccio, by pozostał ślad.

Arriccio musi być wcześniej przygotowane: (wyrównane boki, wygładzone szpachelką, potem wyczyszczone szczotką na mokro, potem nałożony klej, potem intonachino.. Wtedy na intonachino kładziemy kartkę z dziurkami i uderzamy lekko szmatką z węglem z góry, by węgiel przeszedł.

 

Na sztalugę kładziemy intonachino, przejeżdżamy pędzlem namoczonym w czystej wodzie po liniach głównych. Wtedy pozostaje cienki ślad węgla. Jeśli węgla jest za mało, można po liniach głównych przejechać jasnym kolorem. Jeśli kontury są dostatecznie widoczne, można zacząć nanoszenie kolorów. Należy nie zapominać, że odtwarza się kolory oryginału, dlatego kolory muszą być intensywne, bo później zdecydowanie bledną.

 

 

TECHNIKA INCAUSTO- podkład gipsowy

 

Przygotować grunt gipsowy, żeby nie było grudek i pęcherzyków powietrza. Podkład musi być gęsty. Trzeba się spieszyć, bo szybko schnie. Podstawa musi być  dobrze wyschnięta, bo wtedy dobrze wciąga kolor..Wszystko wylewamy na środku płytki, rozprowadzamy pionowo łopatką, potem przykrywamy kolejną płytką. Należy zadbać o to, by grubość była jednakowa na całej płytce. Następnie należy dobrze przycisnąć, wyrównać i uzupełnić boki. Można wcześniej na spodniej płytce rozprowadzić trochę mydła, wtedy podkład łatwiej się rozprowadza. Gdy zwiąże, odcinamy zbytnią część gipsu ze spodniej płytki. Płytka spodnia musi być bardzo gładka, wtedy łatwiej później ją odczepić.

 

Technika incausto w punktach:

1.                  Na dużej płytce rozprowadzamy mydło, by było poza mniejsza płytką

2.                  Rozrabiamy gips ( pamiętamy, by nie było grudek i pęcherzyków powietrza)

3.                  Rozrobioną masę gipsową wykładamy na środek płytki.

4.                  Masę rozprowadzamy pionowo łopatką, by była jednakowa grubość.

5.                  Potem oddzielamy to, co pozostaje (wystaje poza płytkę wierzchnią). Należy zwracać uwagę, by były wypełnione rogi (kanty)

 

Czwarty dzień

 

ODDZIELANIE PŁYTY GIPSOWEJ OD PODŁOŻA

 

1.                  najpierw umyć płytkę wierzchnią z mydła

2.                  potem odbić płytkę

3.                  gdy są dziury w płytce, należy uzupełnić je rzadszym gipsem

 

 

CANONCCIATO- podkład trzcinowy

 

Sposób wykonania:

Na trzech listewkach rozłożonych równolegle rozkładamy trzcinę, do listewek wbijamy gwoździe nie do końca, by można było zaczepić o nie sznurek.. Sznurek mocujemy na gwoździu zewnętrznym, 2-3 razy okręcamy i mocujemy kolejne. Gdy wszystko jest gotowe, to dobijamy gwoździe. Robimy tak samo na wszystkich listewkach.

Gdy zrobi się podkład trzcinowy, to robi się arriccio, może być gipsowe lub cementowe. Nie może być za grube, ale  musi przenikać na drugą stronę, bo wtedy się klinuje .Na powierzchni wierzchniej należy szpachelką porobić poziome i pionowe kreski..Starożytni robili arriccio w ten sposób, że dodawali konopie ( zapobiegają pęknięciom). Robili to w następującej kolejności:

Płytka – klej - pierwsza warstwa wyrównująca – konopie - potem dalsza część zaprawy.

Współcześnie zamiast podkładu trzcinowego, daje się siatkę plastykową z włóknem szklanym i mocuje się plastykowymi gwoździami. Inny rodzaj podkładu to siatka metalowa. Ten sposób najlepszy jest dla łuków i wszelkiego rodzaju krzywizn.

 

PODKŁAD ROBIONY TYLKO Z WAPNA I PIASKU

 

Zawsze na spodzie płytki kładziemy klej dla wzmocnienia.

 

Proporcje

                    miarka  piasku

                    miarka pyłu węglowego

                    miarka wapna białego (mokrego)

                    miarka wapna białego pomieszanego z piaskiem w proporcjach 30% piasku + 70 % wapna

 

To nakładamy na suchą płytkę pokrytą klejem. ( Jeżeli składniki są suche, należy dodać wody, jeżeli zaprawa zbyt gęsta, należy zamoczyć płytkę)

na to pierwsza warstwa podkładu wyrównująca, na to konopie, a następnie druga warstwa podkładu.

Grubość zaprawy powinna być taka jak grubość płytki. Wierzchnia warstwa powinna być gładka.

 

 

Piąty dzień

 

Komentarz do fresków z pierwszego dnia:

Jeżeli fresk popęka, należy wciskać palcem (kciukiem) w pęknięcia, by je zniwelować. Można to robić szpachelką, ale tylko na białym. Nacisnąć szpachelkę palcami i przejechać nią po pęknięciach. Na powierzchni kolorowej fresku trzeba robić to palcami.. Najważniejsze to dobrze obserwować fresk przez pierwsze dwa dni, bo wtedy wychodzą pęknięcia.

 

Technika

1.      Na rysunku umieszczamy pergamin lub kalkę techniczną. Można ją przylepić lepcem przezroczystym

2.      Atramentem lub zmywalnym pisakiem odzwierciedlić główne linie, które chcemy przenieść na intonachino.

3.      Gdy zrobimy rysunek, odwracamy go na drugą stronę, żeby zrobić go na stronie przeciwnej(negatyw) Strony najlepiej ponumerować: 1-strona pierwsza, 2- negatyw

4.      Na wcześniej przygotowanym arriccio (wyczyszczone, wygładzone, wyszorowane szczotką) nałożyć intonachino.

5.      Po nałożeniu pierwszej warstwy intonachino nałożyć konopie, na to wierzchnią warstwę intonachino. Ten sposób najlepiej imituje starożytne podkłady

6.      Na mokre intonachino nałożyć wcześniej przygotowany pergamin. Najlepiej to robić we dwie osoby.

7.      Od środka wygładzić ręka na zewnątrz.

8.      Jeżeli pojawią się pęcherzyki powietrza, należy nakłuć szpilką w kilku miejscach

9.      Potem ściągnąć pergamin- ciągnąć poziomo od siebie lub do siebie, byle poziomo.

10.  Założyć intonachino na sztalugę i malować. Należy pamiętać o dużej intensywności koloru.

 

Szósty dzień

 

STRAPPO- oddzielanie fresku od podłoża

 

Aby oddzielić fresk od podłoża , należy uderzać trzonkiem od młotka, by odczepić płytkę. Jeżeli nie odchodzi, położyć równolegle listewkę i uderzać w listewkę. Płytkę gipsową posmarować klejem.

Technika incausto na gipsie.

Incausto- nie wiadomo, kiedy narodziła się ta technika, Najpowszechniej stosowano ja w okresie grecko- rzymskim.

Technika incausto zawsze jest na podkładzie gipsowym, nie może być na płytce nawet pyłu. Gdy wykona się rysunek, nakłada się wosk, a gdy  wosk wyschnie, szmatką poleruje się fresk, by uzyskać efekt błyszczenia. Jakość fresku zawsze zależy przede wszystkim od podłoża. Jeżeli jest nierówna powierzchnia, należy bardzo delikatnie usunąć szpachelką nadmiar gipsu, by nie było zarysowań i by powierzchnia była idealnie gładka.

 

Wykonanie fresku

1.      Należy delikatnie na pergaminie skopiować rysunek

2.      Odwzorować go na płytce gipsowej. Jeśli gips jest suchy, należy płytkę pociągnąć pędzelkiem namoczonym w wodzie, wtedy łatwiej przenosi się rysunek .

 

Strappo

Materiały: klej zwierzęcy (króliczy) (0,5 l kleju +1 szklanka wody + 4 łyżki kopiate mąki durum

 stosunek produktów : 1 miarka kleju+ 2 miarki wody, namoczyć klej dzień wcześniej.

Następnie podgrzewać, dodając stopniowo mąkę i mieszając podgrzewać nie na ogniu bezpośrednio, lecz w drugim garnku z wodą.

 

Przygotowujemy fresk, na nim rozprowadzamy klej, wypełniając wszelkie wgłębienia energicznym ruchem, na to kładziemy białą serwetkę, na to klej jak poprzednio, na to siatka z włókna lnianego lub konopnego, na to klej.

Klej nakładamy wciskając, a nie rozsmarowując  i odkładamy do wyschnięcia.

 

W przygotowaniu kleju zamiast wody można użyć octu winnego. (Zawsze musi być trochę wody. Ocet winny powoduje, że można długo magazynować (przechowywać fresk), nie chwyta się go pleśń, ani żadne robactwo.

 

ODDZIELANIE FRESKU OD PODŁOŻA -STRAPPO

 

1.      Bardzo delikatnie ściągnąć wierzchnią warstwę- czyli serwetkę i siatkę równoległym powolnym ruchem. Jeśli zostają fragmenty intonachino, należy je dokładnie rozetrzeć szpachelką, by powierzchnia była gładka i by nie uszkodzić fresku.

2.      Ściągnięty fresk kładziemy na materiałowy podkład (Blejtram)

3.      Bardzo dokładnie mierzymy (centrujemy), by fresk  był na środku blejtramu.

4.      Posmarować klejem zaznaczone podłoże (starannie)

5.      Posmarować klejem wewnętrzną część fresku (bardzo starannie)

6.      Położyć na płótnie, docisnąć dłonią, by przywarło

7.      Odwrócić płótno (blejtram) i szmatką docisnąć punktowo

8.      Położyć gazetę, na to deskę  i obciążyć.

 

Nakładanie wosku na fresk( incausto)

1.      Wosk pszczeli (czysty) podgrzewamy w garnku ustawionym na płytkach w większym garnku napełnionym wodą

2.      Maczamy pędzel i ciągłym ruchem nanosimy na fresk, dozując ilość przez nachylenie pędzla metodą „tam i z powrotem” Staramy się, aby wosk był równomiernie naniesiony.

3.      Najważniejsza jest pierwsza warstwa, by ją dobrze położyć i nie rozetrzeć kolorów.

4.      Trzeba nanieść kilka warstw wosku, bo musi być  on równomiernie nałożony, a w dodatku gips czasem „mocno pije”

 

Siódmy dzień

 

PRACA Z FRESKIEM POKRYTYM WOSKIEM

 

Wziąć fresk, polać ciepłą wodą i na chwilę zostawić. Potem fresk dalej polewać gorącą woda i szczypcami ściągać siatkę z fresku. Pozostałości (serwetkę) ściągnąć pędzelkiem.

 

POLEROWANIE FRESKU POKRYTEGO WOSKIEM

 

Fresk należy polerować kolistymi ruchami zgodnie ze wskazówkami zegara lub w odwrotną stronę

 

Ósmy dzień            

Robienie” jednej dniówki” fresku na podłożu wapiennym.

Jeżeli fresk jest duży, można podzielić go „na dniówki”, czyli na takie powierzchnie, które można zrobić w jeden dzień pracy. Należy to zrobić w następujący sposób:

 

        nałożyć intonachino na taką powierzchnię, jaką jesteśmy w stanie zagospodarować „dniówką”, w kolejny dzień dorabia się intonachino itd. Pracę można podzielić w ten sposób, że w jeden dzień robi się szczegóły, a w drugi powierzchnie większe. Wtedy różnice między poszczególnymi częściami są mniejsze.

        Uwaga! Należy dbać o wykonaną pracę, uzupełniać ubytki, pęknięcia itd.!!!

 

Na arriccio bez cementu nakłada się intonachino+ konopie+ intonachino.

Intonachino nakłada się tylko na tę powierzchnię, którą się chce wykonać w ten dzień. Gdy zrobi się „dniówkę”, odcina się zbędne intonachino, by na następny dzień móc nałożyć nowe i kontynuować pracę.

 

 Dziewiąty dzień

 

Robienie „drugiej dniówki”. Nakładanie intonachino na pozostałą część fresku. Zaczynamy od położonego dzień wcześniej fresku w stronę krawędzi. Pod intonachino wkładamy konopie. Wysokość musi być taka sama jak fresku. Następnie na mokre intonachino kładziemy rysunek, odbijamy linie i robimy „drugą dniówkę”.

 

Praca z podkładem trzcinowym

 

 

należy zamoczyć, potem wierzchnią warstwę wyczyścić szczotką i szpachelką( by była równa i gładka), nanieść na to intonachino z konopiami, odcisnąć rysunek i potem malować. Po wykonaniu obrazu ramy pokryć wodą przy użyciu pędzelka.